Cooperative Education Philippine
Cooperative Education Japan
สหกิจศึกษานานาชาติ
กระแสโลกาภิวัตน์ได้ทําให้ความเป็นนานาชาติเป็นเป้าหมายสําคัญประการหนึ่งของสถานศึกษา สถานศึกษาจํานวนมากโดยเฉพาะในต่างประเทศนิยมแลกเปลี่ยนนักศึกษาสหกิจศึกษาระหว่างประเทศเพื่อเปิดโอกาสให้นักศึกษามีประสบการณ์ตรงในการปฏิบัติงานในต่างประเทศ อันเป็นการเพิ่มศักยภาพของนักศึกษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านการใช้ภาษาต่างประเทศ การปรับตัวให้เข้ากับวัฒนธรรมที่แตกต่าง สังคมและแนวคิดใหม่ๆ ตลอดจนการคุ้นเคยกับเทคโนโลยีที่ล้ำหน้า อาจกล่าวได้ว่า สหกิจศึกษานานาชาติเป็นช่องทางในการส่งเสริมการพัฒนาขีดความสามารถของบัณฑิตไทยในการแข่งขันเพื่อให้ได้รับการจ้างงานและเป็นการตอบสนองความต้องการของตลาดแรงงานโลก เนื่องจากนักศึกษาสหกิจศึกษานานาชาติเป็นความต้องการของสถานประกอบการชั้นนําที่มีสาขาในหลายประเทศทั่วโลกนอกจากนี้การดําเนินงานสหกิจศึกษานานาชาติยังช่วยให้สหกิจศึกษาของสถานศึกษาพัฒนาเข้าสู่มาตรฐานในระดับสากลอีกด้วย เพื่อเป็นการส่งเสริมศักยภาพของนักศึกษา สถานศึกษาควรเพิ่มทางเลือกให้นักศึกษาสามารถเลือกไปปฏิบัติงานสหกิจศึกษาในต่างประเทศได้ นอกจากนี้ สถานศึกษาอาจรับนักศึกษาสหกิจศึกษาจากต่างประเทศมาปฏิบัติงานในสถานประกอบการหรือสถานศึกษาเพื่อเป็นการเสริมสร้างบทบาทและบรรยากาศความเป็นนานาชาติของสถานศึกษา อีกทั้งเป็นการกระตุ้นการเรียนรู้ด้านภาษาต่างประเทศให้กับนักศึกษาที่ต้องการสมัครไปปฏิบัติงานสหกิจศึกษาในต่างประเทศสหกิจศึกษานานาชาติมีความซับซ้อนมากกว่าสหกิจศึกษาในประเทศ เนื่องจากส่วนใหญ่แล้วหน่วยงานสหกิจศึกษาไม่สามารถคัดเลือกงาน จัดหาสถานประกอบการ นิเทศงานและประเมินผลนักศึกษา ตลอดจนช่วยเหลือนักศึกษาเมื่อมีเหตุฉุกเฉินได้โดยตรง การดําเนินการทั้งหมดหรือบางส่วนต้องผ่านสถาบันเครือข่ายในประเทศและต่างประเทศ การเลือกสถาบันเครือข่ายที่มีคุณภาพ มีประสบการณ์สูงและนักศึกษาที่มีความสามารถ จะทําให้การดําเนินงานสหกิจศึกษานานาชาติประสบผลสําเร็จอย่างดี
บทบาทหน้าที่ของสถาบันเครือข่ายสหกิจศึกษานานาชาติประกอบด้วย
- จัดหาสถานประกอบการให้นักศึกษาที่สนใจฝึกสหกิจศึกษา
- ประสานงานการจัดเตรียมเอกสารเพื่อการขอวีซ่าและใบอนุญาตทํางาน (Work Permit) กับทางมหาวิทยาลัยหรือสถานประกอบการ
- ประสานงานการจัดเตรียมที่พักอาศัยให้แก่นักศึกษา จำนวน 4 เดือน
- จัดเตรียมการรับส่งนักศึกษาไปยังสถานประกอบการ
- ให้ความช่วยเหลือนักศึกษากรณีเกิดเหตุฉุกเฉิน
- ประสานงานสถานประกอบการเพื่อให้การปฏิบัติงานของนักศึกษาเป็นไปด้วยความเรียบร้อยและได้รับงานที่มีคุณภาพ รวมทั้งดําเนินการนิเทศงาน
การคัดเลือกนักศึกษาและการเตรียมความพร้อมให้นักศึกษา
หน่วยงานสหกิจศึกษาควรกําหนดเกณฑ์ในการรับสมัครและวิธีการคัดเลือกนักศึกษาสหกิจศึกษานานาชาติไว้ให้ชัดเจน พร้อมจัดตั้งคณะกรรมการสําหรับคัดเลือกนักศึกษาที่มีคุณสมบัติเหมาะสมตามเกณฑ์ที่กําหนด การคัดเลือกนักศึกษาและการเตรียมความพร้อมให้นักศึกษาสหกิจศึกษานานาชาติมีเรื่องที่ต้องพิจารณาและดําเนินการ ดังนี้ ทักษะของนักศึกษา นักศึกษาสหกิจศึกษานานาชาติควรมีความสามารถและทักษะ ดังนี้
- ความสามารถด้านการใช้ภาษาอังกฤษและภาษาอื่นที่เป็นภาษาทางการของประเทศที่นักศึกษาจะเดินทางไปปฏิบัติงานสหกิจศึกษา
- ทักษะทางสังคมและการอยู่รอด (Survival Skill)
- ผลการเรียนหรือความสามารถทางวิชาการอยู่ในระดับดีคือ มีเกรดเฉลี่ยสะสมไม่ตํ่ากว่า 2.75
- เป็นนักศึกษาคณะสัตวศาสตร์และเทคโนโลยีการเกษตร ชั้นปีที่ 3 ขึ้นไป
- มีผลการสอบ TOEIC หรือมีผลการสอบภาษาอังกฤษรูปแบบอื่นๆ ที่เทียบเคียงระดับ
คะแนนได้ตามเกณฑ์การสอบ ไม่น้อยกว่า 400 คะแนน ทั้งนี้หากนักศึกษายังไม่มีผลสอบภาษาอังกฤษในวันที่ยื่นใบสมัคร สามารถยื่นผลสอบภาษาอังกฤษที่มี ผลคะแนนตามเกณฑ์ที่กําหนดในวันสอบสัมภาษณ์ได้
คณะกรรมการสัมภาษณ์
การคัดเลือกนักศึกษาอาจใช้วิธีการสัมภาษณ์โดยคณะกรรมการที่จัดตั้งขึ้น ซึ่งคณะกรรมการอาจประกอบด้วย
- ประธานหลักสูตรหรืออาจารย์/ผู้ประสานงานสหกิจศึกษาประจําคณะฯ
- อาจารย์ผู้สอนวิชาภาษาอังกฤษหรือภาษาทางการของประเทศที่นักศึกษาต้องไปปฏิบัติงาน
- เจ้าหน้าที่สหกิจศึกษา/คณาจารย์ในคณะฯที่มีคำสั่งประกาศแต่งตั้งขึ้นมา
การสัมภาษณ์ควรดําเนินการเป็นภาษาอังกฤษเพื่อประเมินทักษะภาษาอังกฤษของนักศึกษา และอาจพิจารณาความสามารถในการดํารงชีวิตในต่างประเทศตามลําพังของนักศึกษาเช่น ความสามารถในการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าความสามารถในการปรับตัวเข้าสู่สภาพแวดล้อมและวัฒนธรรมที่แตกต่าง
การรับสมัครนักศึกษา
เมื่อหน่วยงานสหกิจศึกษาจัดทําเกณฑ์แผนการรับสมัคร คัดเลือกและจัดหางานให้แก่นักศึกษาสหกิจศึกษานานาชาติประจําปี แล้ว หน่วยงานสหกิจศึกษาจะประกาศกําหนดการและกระบวนการรับสมัครและคัดเลือกให้นักศึกษาทราบ พร้อมตั้งคณะกรรมการสัมภาษณ์นักศึกษา ทั้งนี้หน่วยงานสหกิจศึกษาควรจัดประชุมนักศึกษาที่สนใจเพื่อชี้แจงกระบวนการและตอบข้อซักถามต่าง ๆเนื่องจากนักศึกษาอาจมีข้อสงสัยหลายประการโดยเฉพาะอย่างยิ่งที่เกี่ยวข้องกับการเดินทางไปต่างประเทศ การดูแลและการให้คําแนะนําที่ไม่ชัดเจนอาจทําให้นักศึกษามีความกังวลและตัดสินใจไม่สมัครสหกิจศึกษานานาชาติประเด็นที่ต้องให้ความชัดเจนแก่นักศึกษา ได้แก่ ค่าใช้จ่ายในการเดินทางที่นักศึกษาต้องรับผิดชอบ ความช่วยเหลือเรื่องการกู้ยืมเงิน ค่าตอบแทนที่จะได้รับการดูแลเรื่องการเดินทางไปต่างประเทศและการรับส่งที่สนามบินสําหรับนักศึกษาที่ไม่เคยเดินทางไปต่างประเทศโดยลําพัง
ค่าใช้จ่ายที่นักศึกษาต้องรับผิดชอบ
ค่าใช้จ่ายส่วนที่นักศึกษาต้องรับผิดชอบ คือ ค่าใช้จ่ายในการเดินทางภายในประเทศและระหว่างประเทศ ค่าประกันสุขภาพและอุบัติเหตุค่าธรรมเนียมการขอวีซ่าและใบอนุญาตทํางาน นักศึกษาต้องออกเอง ส่วนคณะสัตวศาสตร์และ เทคโนโลยีการเกษตร มีทุนละ 20,000 บาท โดยผ่านการคัดเลือกจากคณะฯ ส่วนผู้ที่ไม่ขอรับทุน สามารถใช้ทุนส่วนตัวในการเดินทางได้ เพราะบางสถานประกอบการอาจให้ผลตอบแทนนักศึกษาระหว่างการฝึกปฏิบัติงานด้านสหกิจศึกษา
กำหนดการสัมภาษณ์
นักศึกษาควรได้รับการสัมภาษณ์เพื่อคัดเลือกเป็นนักศึกษาสหกิจศึกษานานาชาติเป็นระยะเวลาล่วงหน้าประมาณ 6 เดือน หรือ 1 ปี ก่อนการเดินทางไปปฏิบัติงาน ทั้งนี้เนื่องจากหน่วยงานสหกิจศึกษาต้องใช้เวลาในการส่งใบสมัครของนักศึกษาไปยังสถาบันที่ร่วมโครงการเพื่อจัดหางานให้นักศึกษา รวมทั้งยังเป็นการช่วยให้นักศึกษาที่ผ่านการคัดเลือกมีเวลาเตรียมตัวและฝึกทักษะทางภาษาและวิชาการเพิ่มเติม ตลอดจนมีเวลาจัดหาทุนให้แก่นักศึกษาอีกด้วย ทั้งนี้หน่วยงานเจ้าของทุนจะพิจารณาให้ทุนต่อเมื่อนักศึกษาได้รับการตอบรับจากสถาบันเครือข่ายในต่างประเทศแล้วเท่านั้น
การเตรียมความพร้อมให้นักศึกษาที่ผ่านการคัดเลือกเป็นนักศึกษาสหกิจศึกษานานาชาติ
สําหรับนักศึกษาที่ผ่านการคัดเลือกแล้ว หน่วยงานสหกิจศึกษาควรจัดให้มีการฝึกอบรมการเขียนจดหมายสมัครงานและประวัติส่วนตัว (Resume) เป็นภาษาอังกฤษ สําหรับให้หน่วยงานสหกิจศึกษาใช้จัดส่งไปยังสถาบันเครือข่ายในต่างประเทศ หน่วยงานสหกิจศึกษาอาจขอให้นักศึกษารับผิดชอบจัดทําสําเนาผลการศึกษา รายละเอียดรายวิชาที่คาดว่าจะเรียนก่อนการเดินทางและจดหมายสมัครงานภาษาอังกฤษฉบับใหม่ทุกภาคการศึกษา เพื่อให้หน่วยงานสหกิจศึกษามีเอกสารฉบับล่าสุดอยู่เสมอและพร้อมจัดส่งให้แก่สถาบันเครือข่ายที่ติดต่อมาในระหว่างที่ประสานงานกับสถาบันเครือข่ายในต่างประเทศ หน่วยงานสหกิจศึกษาควรเฝ้าติดตามดูความสนใจและพฤติกรรมของนักศึกษาที่ผ่านการคัดเลือกว่ามีความสามารถและสนใจที่จะไปปฏิบัติงานในต่างประเทศอย่างจริงจังและมีทักษะการเอาตัวรอดเป็นอย่างดี หรือไม่กรณีที่พบว่านักศึกษารายใดมีคุณสมบัติไม่เหมาะสม หน่วยงานสหกิจศึกษาอาจพิจารณาไม่ส่งใบสมัครของนักศึกษาผู้นั้นไปยังต่างประเทศ หน่วยงานสหกิจศึกษาต้องพิจารณาด้วยว่าควรส่งนักศึกษาคนใดไปยังประเทศใดจึงจะเหมาะสมกับความต้องการของนักศึกษาและสถาบันที่ร่วมโครงการ ทั้งนี้ สถานศึกษาในต่างประเทศบางแห่งจะระบุชัดเจนว่าต้องการรับและส่งนักศึกษาในสาขาใดบ้าง โดยหน่วยงานสหกิจศึกษาอาจพิจารณาส่งใบสมัครของนักศึกษารายใดรายหนึ่งไปให้หรือจะส่งไปทั้งหมดทุกรายก็ได้ถือเป็นสิทธิ์ของหน่วยงานสหกิจศกึษาที่สามารถดําเนินการได้โดยไม่ต้องแจ้งให้นักศึกษาทราบล่วงหน้า
เรื่องที่ต้องดำเนินการก่อนการเดินทาง
เมื่อนักศึกษาได้รับการตอบรับจากสถาบันเครือข่ายว่าสถานประกอบการตอบรับแล้ว สถาบันเครือข่ายใน
ต่างประเทศจะจัดส่งเอกสารแจ้งรายละเอียดสถานประกอบการ ระยะเวลาการปฏิบัติงาน ค่าใช้จ่ายและที่พักให้สถานศึกษาทราบพร้อมเอกสารสําหรับใช้ขอวีซ่าให้แก่สถานศึกษา สถานศึกษาควรแจ้งให้นักศึกษาที่ได้รับการตอบรับทราบเพื่อเตรียมการต่าง ๆ ดังนี้
- ขอวีซ่าจากสถานทูตโดยนักศึกษาเป็นผู้ดําเนินการเอง
- จองตั๋วเครื่องบินและยืนยันการเดินทางหลังจากได้รับวีซ่าพร้อมมีกําหนดการเดินทางที่แน่นอนแล้ว
- จัดทําประกันสุขภาพและอุบัติเหตุที่คุ้มครองตลอดช่วงเวลาการเดินทางและที่อยู่ในต่างประเทศ ทั้งนี้สถาบันเครือข่ายแต่ละแห่งอาจมีเกณฑ์ขั้นตํ่ากําหนดเป็นเงื่อนไขการคุ้มครองเอาไว้
- ประสานงานไปยังสถาบันเครือข่ายเรื่องกําหนดการเดินทาง การรับส่งที่สนามบินและสถานประกอบการและที่พัก
- ชี้แจงกระบวนการทั้งหมดและกํากับให้นักศึกษาดําเนินการ
- ดําเนินการประสานงานการส่งนักศึกษาที่สนามบิน
การนิเทศงาน
การนิเทศงานนักศึกษาสหกิจศึกษาในต่างประเทศอาจมีข้อจํากัดแต่สามารถดําเนินการได้ในระดับหนึ่ง ดังนี้
สถานศึกษาส่งคณาจารย์นิเทศเดินทางไปนิเทศงานเอง
สถานศึกษาบางแห่งอาจจัดงบประมาณให้คณาจารย์นิเทศเดินทางไปนิเทศงานนักศึกษาในต่างประเทศ โดยออกค่าใช้จ่ายให้ทั้งหมดหรือเพียงบางส่วน หากเป็นกรณีหลังคณาจารย์นิเทศอาจรับผิดชอบส่วนที่เหลือเอง
สถาบันเครือข่ายในต่างประเทศเป็นผู้นิเทศงาน
หน่วยงานสหกิจศึกษาอาจมอบให้สถาบันเครือข่ายทําการนิเทศงานแทนแล้วรายงานผลให้หน่วยงานสหกิจศึกษาทราบ
สถาบันเครือข่ายในต่างประเทศร่วมกับสถานศึกษานิเทศงานโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เช่น ระบบประชุมทางไกลผ่านเครือข่ายคอมพิวเตอร์
ข้อควรคำนึงในการดำเนินงานสหกิจศึกษานานาชาติ
การขอวีซ่าและใบอนุญาตทำงาน เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาด้านกฎหมายคนเข้าเมือง หน่วยงานสหกิจ
ศึกษาต้องทําความเข้าใจให้ชัดเจนว่านักศึกษาที่จะส่งไปปฏิบัติงานสหกิจศึกษาในแต่ละประเทศนั้นมีสถานะใด ต้องใช้วีซ่าประเภทใดและต้องมีใบอนุญาตทํางานหรือไม่เพราะแต่ละประเทศมีกฎระเบียบที่ไม่เหมือนกัน ในบางประเทศหากนักศึกษาแลกเปลี่ยนปฏิบัติงานโดยได้รับค่าตอบแทนและไม่ได้ลงทะเบียนเรียน ถือว่าเป็นการเข้าประเทศมาเพื่อทํางานต้องมีใบอนุญาตทํางาน สําหรับในประเทศไทยนักศึกษาแลกเปลี่ยนจากต่างประเทศที่ได้รับค่าตอบแทนต้องมีใบอนุญาตทํางาน โดยเฉพาะนักศึกษาที่ปฏิบัติงานในสถานประกอบการต่างจังหวัด สําหรับนักศึกษาไทยที่เดินทางไปต่างประเทศหากไม่ขอวีซ่าให้ถูกต้องอาจไม่ได้รับอนุญาตให้ผ่านด่านตรวจคนเข้าเมืองและถูกส่งตัวกลับประเทศได้ทันทีโดยนักศึกษาต้องรับผิดชอบค่าเครื่องบินเอง กรณีนักศึกษาไม่มีใบอนุญาตทํางานหรือใบอนุญาตหมดอายุอาจถูกจับกุมตัว
ได้หรือมีปัญหาเมื่อแสดงตัวที่ด่านตรวจเอกสารผู้โดยสารขาออกจากประเทศที่สนามบิน เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมกรณีอาจเกิดปัญหา หน่วยงานสหกิจศึกษาควรติดต่อประสานงานให้ตัวแทนรัฐบาล เช่น สถานทูต สถานกงสุลของประเทศนั้น ๆ ทราบเรื่องการเดินทางเข้าประเทศของนักศึกษาพร้อมรายละเอียดการปฏิบัติงานด้วยในการขอวีซ่าและใบอนุญาตทํางาน หน่วยงานสหกิจศึกษาควรประสานงานอย่างใกล้ชิดกับหน่วยงานกิจการนานาชาติของสถานศึกษา เพื่อจัดการด้านเอกสารให้ถูกต้องทั้งสําหรับนักศึกษาที่จะเดินทางไปปฏิบัติงาน ณต่างประเทศและนักศึกษาที่จะเข้ามาปฏิบัติงานในประเทศไทย
การประกันสุขภาพและประกันชีวิต
เพื่อความคุ้มครองชีวิตและสุขภาพ นักศึกษาสหกิจศึกษานานาชาติทุกคนต้องทําประกันชีวิตและสุขภาพก่อนการเดินทาง ทั้งนี้ บางประเทศไม่อนุญาตให้นักศึกษาเดินทางเข้าประเทศหากไม่มีการประกันสุขภาพตามเกณฑ์ที่กําหนดการประสานงานเรื่องกำาหนดการเดินทางและการรับส่งที่สนามบิน ปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในขั้นตอนนี้คือไม่มีผู้ไปรับนักศึกษาที่สนามบินและไม่สามารถติดต่อกันได้ทั้งนี้ อาจเนื่องมาจากเครื่องบินถึงล่าช้ากว่ากําหนด เดินทางมาถึงในวันหยุดและเวลากลางคืน หรือนักศึกษาเปลี่ยนกําหนดการเดินทางกระทันหัน เป็นต้น กรณีที่นักศึกษาต้องเดินทางจากสนานบินไปที่พักเองในช่วงกลางคืนโดยไม่มีเจ้าหน้าที่ของหน่วยงานสหกิจศึกษาดูแลใกล้ชิดอาจเกิดความไม่ปลอดภัยได้ดังนั้น จึงควรแนะนําให้เดินทางถึงจุดหมายในเวลากลางวันของวันทําการเท่านั้น และควรเป็นช่วงต้นถึงกลางสัปดาห์เพื่อความสะดวกในการประสานงานการส่งต่อไปยังสถานประกอบการและการปฐมนิเทศที่สถานประกอบการ หน่วยงานสหกิจศึกษาต้องประสานงานเรื่องกําหนดการเดินทางและมีแผนการส่งนักศึกษาที่สนามบินอย่างรัดกุมและรอบคอบมากที่สุด เนื่องจากอาจเกิดปัญหานักศึกษาไปสนามบินคนละวันกับที่ระบุไว้ในตั๋วเครื่องบิน โดยอาจจัดเจ้าหน้าที่ที่มีความชํานาญดูแลเป็นการเฉพาะและทํางานร่วมกับหน่วยงานกิจการนานาชาติของสถานศึกษา รวมทั้งฝึกอบรมนักศึกษาเรื่องการเตรียมตัวให้พร้อมก่อนการเดินทาง
การศึกษาศาสนา วัฒนธรรมประเพณีและภาษาทางการของประเทศที่ไม่ใช้ภาษาอังกฤษ
ก่อนการเดินทางไปต่างประเทศ หน่วยงานสหกิจศึกษาต้องให้ความรู้แก่นักศึกษาสหกิจศึกษานานาชาติเกี่ยวกับศาสนาวัฒนธรรมประเพณีกฎระเบียบที่สําคัญของประเทศที่นักศึกษาต้องไปปฏิบัติงาน เพื่อมิให้เกิดการทําผิดกฎระเบียบที่ร้ายแรงและเตรียมตัวรับสถานการณ์ที่ขัดต่อประเพณีไทย (Culture Shock)